Kovid-19 pandemisinde aşı uygulamaların tüm dünyada genişleyerek devam ediyor. Sinovac aşısı için aslında 3 ve 4. doz uygulamasına başlamış olan Türkiye, 11 Kasım itibariyle 18 yaş üzeri olan herkese koronavirüs hatırlatma dozunu açmış bulunuyor. Koca Bilim Konseyi akabinde yaptığı yazılı açıklamada “mRNA aşısı olmuş ve üzerinden 6 ay vakit geçmiş 18 yaş ve üzeri vatandaşlarımız hatırlatma dozunu istedikleri aşı çeşidinden olabilecek” sözlerini kullandı.

Hangi ülkelerde uygulanıyor?

Hatırlatma dozunu dünyada uygulayan tek ülke Türkiye değil. Avrupa İlaç Ajansı’nın (EMA) Ekim ayı içerisinde hem Pfizer/Biontech hem de Moderna aşıları için 3. dozu tavsiye etmesiyle, Almanya 70 yaş üzerine bu dozun önünü açtı. Fransa da 65 yaş üstüne tıpkı uygulamayı açarken, Avusturya 18 yaş üzerindekilere 3. doz uygulamasını önerdi. İngiltere Sıhhat Bakanlığı, 50 yaş üzerindekilere, rahatsızlığı bulunanlara gençlere ve sıhhat çalışanlarına destek aşı uygulanacağını bildirdi.

İsrail ise bu uygulamaya erken başlayan ülkelerden. Çünkü Temmuz ayı sonunda ülke 3. doz uygulamasına başladı. ABD de 65 yaş üstü ve sıhhat sorunu olan 50 yaş üstüne bu doz uygulanmaya başlandı. Pfizer/Biontech tıpkı vakitte ABD’de 3. doz güçlendiricisinin 18 yaşın üstündekilere uygunluğu konusunda Besin ve ilaç Dairesi’nden (FDA) onay da istedi.

Dünya Sıhhat Örgütü ise Ağustos ayında yaptığı açıklamada bu uygulamanın, aşılama dozu düşük ülkelerin aşıya ulaşmasını kolaylaştırmak ismine ertelenmesini gerektiğini söylüyor.

Araştırmalar ne diyor?

İsrail’de yapılan bir araştırmada, 2 doz ve 3. doz aşı olanlar karşılaştırıldı. The Lancet’te sonuçları yayınlanmış olan araştırmaya nazaran, 3. doz aşısını yaptırmış olan, başkalarına nazaran yüzde 93 daha az hastaneye yattı, mevt oranları yüzde 81 daha az oldu.

Pfizer/Biontech ise kendi geliştirdiği koronavirüs aşısının üçüncü dozunun yüzde 95.6 oranında tesirli olduğunu açıkladı. Pfizer’dan yapılan açıklamada, ’16 yaş ve üzeri 10 bin katılımcıyla’ yapılan üçüncü klinik denemenin ‘Delta’nın yaygın varyant olduğu bir devirde hastalığa karşı yüzde 95.6’lık aktiflik gösterdiği’ belirtildi.

Sputnik, Türk Tabipleri Birliği Genel Sekreteri Prof. Dr. Vedat Bulut ile hatırlatma dozunun ne olduğunu ve uygulanma nedenini konuştu.

‘Araştırmalar hatırlatıcı dozun şiddetli hastalığı 19.5 kat azaltığı yönünde’

Hatırlatıcı dozun, ortadan vakit geçip bağışıklığın düştüğü devirde uygulanmaya başladığını anlatan Bulut, “Şu anda bahsedilen 2 Biontech’in üzerine yapılan. Bununla ilgili datalarda, 6-8 ay sonra antikorlar düşüyor. Yapılan 3. dozda ise büyük bir fark sağlanıyor. Örneğin, 5 ay sonra yapılan 3. doz araştırmasında hastalığı 11.5 kat, şiddetli hastalığı ise 19.5 kat azalttığını gösteren yayınlar var. Bu nedenle de birtakım ülkeler hatırlatıcı doza başladılar. Türkiye de bilhassa yaşlı, sıhhat dalı çalışanları ve risk kümelerinde bu 3. dozu açmıştı. Artık de daha geniş kitleye indirdi” dedi.

‘Gelişen varyantlar aşılarının koruyuculuğunu azalttı, bilimsel çalışmalar hatırlatıcı dozun yapılmasında fayda olduğunu gösterdi’

Gelişen varyantlar sebebiyle aşılarda koruyuculuk ölçüsünün azaldığının altını çizen Bulut “Biontech aşısı ABD ve Avrupa’da lisanslandı, ruhsatlandırıldı. Bu kademeden sonra faz-4 dediğimiz basamağa geçilir. Faz-3 tüm ruhsatlandırılma öncesi etaplardır fakat faz-4 toplum içerisinde kullanılırken ölçülenlerdir. Örneğin, bir şahısta antikor oluşturması, muhafazası ile bilgi faz-3’te elde edilir fakat toplum içerisinde etkililiği de ölçülür. Bu ölçümler müddet içerisinde, zira bilgiler daha yeni elde edilmeye başladı. Bilimsel bilgiler doğrultusunda kararlar veriliyor. Bu bilimsel datalar ise bizi şunu gösterdi. Gelişen varyantlar nedeniyle koruyuculuk bir ölçü azalıyor. Bu varyantlara karşı hatırlatıcı dozun yapılmasında fayda olduğunu bilimsel deliller bize gösterdi” sözlerini kullandı.

‘3. dozun nedeni şimdi dünyanın yüzde 41.5’inin aşılanmış olması’

Varyantların gelişmesinin sebebinin dünyada global bağışıklığın sağlanamamasından kaynaklandığını vurgulayan Bulut, “Hiçbir aşının koruyuculuğu yüzde 100 değildir. Bu varyantların gelişmesinin nedeni ise aşıyı tüm dünyaya yayamadığımız ve şimdi dünyanın yüzde 41.5’i aşılanabildiği için. Aslında dünyanın bunu global olarak çözüp, tüm gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkeleri de kapsayacak biçimde üretimi yaygınlaştırıp herkese bu aşıyı yapabilseydi esasen şu anda pandemiden kelam edilemeyecekti. Fakat şu anda tüm dünyada temel sorun gelişen varyantlar. Dünyada yüzde 41.5 çok yetersiz bir oran, bunu yüzde 85’e ulaştırmak gerekiyor. 3. dozun nedeni bu” diye konuştu.

‘Hatırlatıcı dozdan 6 ay sonra antikor seviyeleri düşük görünürse tekrar bir hatırlatıcı doz kelam konusu olabilir’

İlerleyen devirlerde tekrar hatırlatıcı dozların gündeme alınıp alınmayacağının sorulması üzerine Prof. Dr. Bulut şu yanıtı verdi: